گفت‌وگو با شاعری که آثار دینی را به نظم درآورده | نهج‌البلاغه شیفته‌ام کـرد
تاریخ انتشار: ۱۰ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۶۲۴۱۰
همشهری آنلاین- زینب زینال‌زاده : حیاط کوچک خانه استاد با گلدان‌های زیبا و سبز آراسته شده است. با چهره‌ای خندان به استقبال می‌آید. در گوشه‌ای از اتاق، روی میز کتاب‌ها و لوح‌های تقدیرش را چیده و گوشه‌ای دیگر تندیس‌های افتخارش را قرار داده است. این شاعر هم‌محله‌ای علاوه بر سرودن اشعار مذهبی، آثار دینی و مذهبی را به نظم برگردانده است از جمله ترجمه منظوم بخش‌هایی از قرآن کریم، نهج‌البلاغه و نهج الفصاحه.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
سال ۱۳۲۵ در کاشان به دنیا آمده است. او درباره خانواده و دوران کودکی‌اش می‌گوید: «پدر مرحومم نانوا بود و مادرم خانه دار. دوران کودکی را کنار دوستان و همسن و سالان در کاشان گذراندم.» استاد دوران نوجوانی همراه با برادرش به تهران می‌آید. رزاقی می‌گوید: «پدر درآمد کمی داشت و روزگارمان به سختی می‌گذشت. آن سال‌ها برادرم در تهران مغازه خرازی داشت. بعد از اینکه دوران ابتدایی را در کاشان به پایان رساندم به دلیل اینکه پدرم توانایی تأمین مخارج تحصیلم را نداشت تصمیم گرفتم به تهران بیایم و ادامه تحصیل بدهم.» استاد تصمیمش را عملی می‌کند و پس از ورود به تهران نزد برادرش کار می‌کند. او برای مدتی از درس و مدرسه فاصله می‌گیرد اما طولی نمی‌کشد و در مدرسه شبانه‌روزی جاویدان ثبت‌نام می‌کند. استاد می‌گوید: «آن زمان امکانات تحصیل مثل امروز نبود. خیلی از خانواده‌ها به دلیل مشکلات مالی اجازه نمی‌دادند فرزندانشان درس بخوانند. من عاشق درس خواندن بودم و تلاش کردم تا هر جور که شده ادامه تحصیل بدهم. روزها مغازه برادرم کار می‌کردم و شب‌ها درس می‌خواندم.»
استاد با همت و پشتکار موفق می‌شود دیپلم بگیرد. رزاقی می‌گوید: «از نوجوانی به شعر و ادبیات علاقه داشتم. تصمیم گرفتم به دنبال علاقه‌ام بروم و ورود به دانشگاه ادبیات را هدف خودم قرار دادم. آن زمان شرایط خاصی بود و ورود به دانشگاه مثل امروز آسان نبود.» استاد رزاقی سال ۱۳۵۸ در رشته زبان و ادبیات عرب دانشگاه تهران پذیرفته می‌شود. وی می‌گوید: «زحمت زیادی برای قبولی در دانشگاه کشیده بودم و وقتی اسمم را در فهرست پذیرفته‌شدگان دیدم خوشحال شدم و حس کردم به هدفم نزدیک شده‌ام و تا رسیدن به آرزویم چند قدم بیشتر نمانده است.» استاد با معدل ۳۳/۱۷ مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه تهران می‌گیرد و معلم مدرسه «رزمندگان اسلام» می‌شود.
تشکیل خانواده در ۲۷ سالگیرزاقی سال ۱۳۵۲ با دختر دایی‌اش «فاطمه شعرباف» ازدواج می‌کند. او می‌گوید: «خانواده‌ها به دلیل نسبت فامیلی شناخت کاملی از هم داشتند. آن سال‌ها پدر و مادرها تصمیم می‌گرفتند و انتخاب می‌کردند و جوانان هم می‌پذیرفتند. مراسم ازدواج امروزی‌ها خیلی متفاوت است. این روزها جوانان یکدیگر را می‌بینند و پس از آن خانواده‌ها را مطلع می‌کنند.» البته استاد مخالف ازدواج به شیوه امروزی نیست. او می‌گوید: «در هر دو روش اگر جوانان در انتخاب اختیار و آزادی عمل داشته باشند و با منطق و فکر تصمیم بگیرند مشکلی نیست و خانواده می‌تواند مستحکم و بادوام باشد.» استاد زمانی که تشکیل خانواده داد جوان بود و هنوز شغل مناسبی هم نداشت. وی می‌گوید: «خیلی از جوانان مسائلی مانند نداشتن مسکن و شغل مناسب و درآمد خوب را بهانه‌ای برای ازدواج می‌دانند. من زمانی که ازدواج کردم مشکلات مالی زیادی داشتم و درس هم می‌خواندم اما با همراهی همسرم توانستم همه مشکلات را پشت سر بگذارم و امروز از انتخاب و زندگی‌ام راضی هستم.» معلمی استاد را راضی نمی‌کند و به دنبال علاقه‌اش یعنی شاعری می‌رود.
شاعری نان و آب نمیشودشعر و شاعری علاقه استاد بود. او می‌گوید: «علاوه بر علاقه به شعر و شاعری قصد داشتم از این راه امرار معاش کنم اما هیچ‌وقت فکر نمی‌کردم شعر و شاعری نان و آب نمی‌شود.» رزاقی می‌گوید: «هیچ وقت نتوانستم آن‌طور که باید و شاید از شعر و شاعری مخارج زندگی را تأمین و زندگی خوبی برای خانواده‌ام فراهم کنم.» استاد از اینکه به دنبال علاقه‌اش رفته راضی است اما به نسل جوان توصیه‌ای می‌کند و می‌گوید: «هیچ وقت به ادبیات و شعر و شاعری به چشم کار نگاه نکنید و توقع نداشته باشید از آن درآمدی کسب کنید.» مشکلات زندگی نتوانست استاد را به زانو درآورد و او با پشتکار توانست بر ناامیدی‌ها غلبه کند.
جوشش و کوشش در شاعریاستاد رزاقی معتقد است که شاعری نیاز به استعداد ذاتی دارد. وی می‌گوید: «برای شعر گفتن و شاعر شدن نیاز به استعداد ذاتی است اما علاوه بر جوشش اولیه باید کوشش هم وجود داشته باشد. داشتن معلومات و اطلاعات کافی ابزارهای اولیه شاعر هستند و بدون آنها شعر گفتن محال است.» وی می‌افزاید: «از دوران طفولیت به شعر و شاعری علاقه داشتم و با صبوری و پشتکار توانستم در این راه موفق شوم.» استاد رزاقی معتقد است که یک شاعر خوب باید حرفی بزند که ارزش بیان داشته باشد و شنونده و مخاطب را تحت تأثیر قرار دهد. وی می‌گوید: «شعر زبانی است گویا و شیرین که با استفاده از آن می‌توان حرف‌ها را به مخاطب القا کرد و رشد روحی و معنوی در آنها به وجود آورد.»
منظوم‌سازی در شب قدراستاد رزاقی سال‌ها غزل سرود. او دهه ۷۰ غزل‌هایی با مضامین عاشقانه، مرثیه، انتقاد اجتماعی و طنز سرود اما سال ۱۳۷۸ به منظوم‌سازی کتاب‌های دینی و مذهبی روی می‌آورد. رزاقی توضیح می‌دهد: «شب قدر آن سال تصمیم گرفتم بخش‌هایی از نهج‌البلاغه را به شعر دربیاورم. کار را که شروع کردم جذابیت نهج‌البلاغه مرا شیفته کرد و به همین دلیل تصمیم گرفتم تمام بخش‌های آن را به نظم تبدیل کنم.» وی می‌افزاید: «حدود ۸ ماه طول کشید تا نامه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه را به‌صورت نظم بنویسم. وقتی به خطبه‌های امام علی(ع) رسیدم حس کردم مسئولیتم سنگین‌تر است و دلهره داشتم مبادا کارم را درست انجام ندهم. بسم‌الله‌گفتم و از مولا خواستم کمک کند و موفق شدم طی یک سال خطبه‌ها را به نظم بنویسم.»
ترجمه منظوم کتاب‌های دعاترجمه منظوم کتاب‌های دعا افتخاری است که نصیب استاد رزاقی شده است. رزاقی می‌گوید: «منظوم کردن کتاب‌های دعا بسیار سخت و دشوار است اما وقتی اهالی آنها را به حالت شعر می‌خوانند بیشتر لذت می‌برند و همین موضوع سختی‌ها را سهل و آسان می‌کند.» ترجمه منظوم مفاتیح الجنان نمونه دیگر کار استاد رزاقی است. او می‌گوید: «ترجمه نظم کتاب‌های دعا حدود ۱۳ ماه طول می‌کشد اما این کار به حدی لذت‌بخش است که مدت زمان را متوجه نمی‌شوم.»
بی توجهی مسئولاناین روزها استاد رزاقی حال خوشی ندارد و دلش از بی‌توجهی مسئولان پر است. او می‌گوید: «کم لطفی و بی‌توجهی مسئولان قلبم را به درد آورده است. یک نویسنده کلی زحمت می‌کشد و اثری خلق می‌کند و بعد بدون هیچ توضیحی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رد می‌کند و اجازه انتشار نمی‌دهد.» بی‌مهری‌های مسئولان استاد را دلسرد نکرده و او همچنان با عشق به کارش ادامه می‌دهد. استاد رزاقی دست روی دست نمی‌گذارد و وام می‌گیرد و آثارش را به چاپ می‌رساند. او می‌گوید: «بی مهری‌ها به اینجا ختم نشد. پس از چاپ، آثارم با استقبال مواجه نشد و فروش نرفت.» استاد کتاب‌ها را به منزل آورد و در زیرزمین و طبقه دوم انبار کرد.
مشقت‌ها در راه شاعریاستاد رزاقی معتقد است که برای رسیدن به هدف باید تلاش کرد. وی می‌گوید: «متأسفانه این روزها بیشتر شاعران جوان به دنبال آن هستند که ره صد ساله را یک‌شبه طی کنند.» رزاقی می‌افزاید: «بدون سعی و تلاش نمی‌توان حافظ شد و در این راه باید مشقت‌ها کشید.»
مردمدار است«حسن علی‌پور» مغازه کوچکی در همسایگی منزل استاد دارد. او از محمود رزاقی به نیکی یاد می‌کند و می‌گوید: «بسیار مردمدار و آرام است. هیچ‌وقت آزار و اذیتی برای همسایه نداشته است. بیشتر اوقات استاد را در مسجد ملاقات می‌کنم و از حالش مطلع می‌شوم.»
مدام در حال نوشتن است«میثم رحیمی» حدود ۱۸ سال است که با استاد محمود رزاقی همسایه است. او می‌گوید: «استاد زیاد از خانه بیرون نمی‌آید و هر وقت من او را ملاقات کردم در حال نوشتن است. برخی از آثارش را خوانده و لذت برده‌ام. برای من افتخار است که همسایه این مرد بزرگ هستم.»
شخصیتی آرام«زری پارسا» ۸ سال است که در همسایگی استاد رزاقی زندگی می‌کند. او شناخت زیادی از استاد ندارد و می‌گوید: «ندیده‌ام زیاد از خانه بیرون بیاید. خانواده خوبی هستند.» به گفته وی خانواده استاد آرام هستند و در زندگی دیگران سرک نمی‌کشند.
«فاطمه شعرباف» در تمام لحظات سخت و شیرین‌کنار رزاقی است. او از ۴۳ سال زندگی مشترکشان به نیکی یاد می‌کند و می‌گوید: «محمود همسر بسیار مهربان و صبوری است. ما سختی‌های زیادی در زندگی داشته‌ایم و الان هم به نوعی با آنها درگیر هستیم اما همسرم با صبوری و مهربانی سعی می‌کند روزگار تلخ را شیرین‌کند.» به گفته شعرباف استاد در منزل ساعاتی را به کارهای خانه اختصاص می‌دهد. وی می‌گوید: «در انجام برخی از کارهای خانه مانند مرتب کردن و آب دادن گلدان‌ها و گاهی جارو کردن و شستن ظروف به من کمک می‌کند.» همسر استاد زراقی می‌گوید: «اگر همسران به یکدیگر تکیه کنند و همراه هم باشند می‌توانند به راحتی از سد مشکلات بگذرند و لحظات خوشی در زندگی خلق کنند.» همسر رزاقی علاقه‌ای به شعر و شاعری ندارد اما در منزل محیط آرامی برای استاد فراهم کرده است: «من از ابتدا می‌دانستم همسرم به شعر و ادبیات علاقه دارد. بنابراین همیشه سعی کردم هنگام کار، محیط خانه را آرام کنم تا او در آرامش به کارهایش برسد.»
استوار و مقاوم است«پروین رزاقی» دختر استاد درباره پدر می‌گوید: «پدرم مقاوم و پیگیر و بسیار امیدوار است. در طول زندگی ناملایمات زیادی دیده و مورد بی‌مهری خیلی از افراد قرار گرفته اما هرگز از هدفش باز نمانده و برای رسیدن به آنچه می‌خواسته تلاش کرده است.» دختر استاد رزاقی پدرش را به کوه تشبیه می‌کند و می‌گوید: «همیشه مانند یک کوه پشت اعضای خانواده است و هر مشکلی که پیش می‌آید با درایت پدر رفع می‌شود.» به گفته پروین رزاقی، پدرش برای حفظ بنیان خانواده تلاش کرده است. او می‌گوید: «کار پدرم به گونه‌ای است که سختی‌های زیادی کشیدیم و الان هم مشکلات زیادی در زندگی داریم اما هرگز اجازه نداده این مسائل بنیان خانواده را تضعیف کند و خدشه‌ای به کانون گرم خانواده‌مان وارد شود.» صبوری درس بزرگی است که دختر از پدر آموخته است. او می‌گوید: «پدرم با تحمل سختی‌ها توانسته از سد محدودیت‌ها عبور کند و این درس بزرگی است که در زندگی به من داده و از اینکه چنین پدر مقاومی دارم به خودم می‌بالم.»
نگاهی به آثار محمود رزاقی«محمود رزاقی» تاکنون آثار قابل توجهی را به چاپ رسانده است که از جمله می‌توان از «سخنان حسین بن علی(ع) از مدینه تا کربلا و همراه با آل علی(ع) از عاشورا تا اربعین»، «تماشای بهاری»، «منظومه امیرکبیر» و «کتیبه‌های ایرانی» نام برد. مهمترین بخش فعالیت ادبی رزاقی ترجمه منظوم آثار دینی است؛ مانند ترجمه منظوم قرآن کریم قریب به ۱۴ هزار بیت، نهج‌البلاغه به انضمام خطبه‌های نادره قریب به ۱۶ هزار بیت، نهج الفصاحه مجموعه سخنان پیامبر اکرم(ص) در حدود ۸ هزار و ۶۰۰ بیت، ۲ هزار حدیث از کتاب غررالحکم و دررالکلم در ۴ هزار بیت و مفاتیح الجنان حدود ۱۰ هزار بیت شامل ادعیه شاخص و کارآمد به مناسبت‌های مختلف، خطبه فدک حضرت زهرا(س)، منظومه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رساله الحقوق امام سجاد(ع)، صحیفه کامله سجادیه، دعای خمس عشر، ابوحمزه ثمالی، اعلامیه حقوق بشر و اذان،
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۶ در تاریخ ۱۳۹۵/۰۷/۲۳
کد خبر 776074 برچسب‌ها شعر و شاعر ادبیاتمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: شعر و شاعر ادبیات
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۶۲۴۱۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شاعری که مایه افتخار ایرانیان است
محمود شالویی، سعدی را مایه افتخار ایرانیان و از جمله نوابغ و نخبگان جهان علم و ادب می‌خواند.
به گزارش ایسنا، آیین اختتامیه هفته بزرگداشت «سعدی شیرازی» با حضور پرشمار استادان و پژوهشگران و علاقه‌مندان به زبان و ادبیات فارسی، پنجشنبه ششم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ در تالار اجتماعات شهید مطهری(ره) انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.
در ابتدای این رویداد محمود شالویی، رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به ایراد سخن پرداخت و گفت: «سعدی» یکی از بزرگترین و شاخص‌ترین شاعران فارسی‌زبان به شمار می‌رود، از آن جهت که شعر او با حکمت و دانش و علم و وسعت اطلاعات او با تجاربش در سیاحی و جهانگردی پیوند خورده است و در نتیجه از او شخصیتی ممتاز ساخته است.
او افزود: «سعدی» چهره‌ای است که در اکثر مبادی و مبانی علمی سخن گفته و ارائه نظر کرده و در کلام و سخن خویش معارف و معانی فراوانی را مورد توجه و مداقه قرار داده است.
مشاور وزیر فرهنگ تصریح کرد: سعدی مایه افتخار ایرانیان و از جمله نوابغ و نخبگان جهان علم و ادب است و ما ایرانیان سربلندیم، از آن رو که سعدی از جمله مفاخر و مشاهیر برجسته ایران‌زمین است.
شالویی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ما معتقدیم برای تجلیل از مفاخر فرهنگی ایران باید تمام دستگاه‌های فرهنگی کشور از جمله وزارت آموزش و پرورش همکاری ویژه‌ای را مبذول دارند. در کشور تاجیکستان، در شهر «پنجکنت» که زادگاه رودکی است، دانش‌آموزان به حفظ اشعار این شاعر نامدار اهمیت فراوان می‌دهند. در ایران نیز ضروری است که با مساعدت وزارت آموزش و پرورش، دانش‌آموزان ما پیش از ورود به دوره‌های بالاتر، با شعر و اندیشه بزرگانی چون سعدی خاصه با «گلستان» و «بوستان» او به خوبی آشنا شوند.
مشاور وزیر فرهنگ تأکید کرد: خوشبختانه با تأکید ریاست محترم جمهور، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن مکاتبه با وزیر محترم آموزش و پرورش تأکید کرده‌اند که طی برنامه‌ای منسجم، در کتاب‌های درسی بیش از گذشته به مفاخر فرهنگی ایران پرداخته شود و خوراک علمی برای آشنایی نونهالان با اندیشه بزرگان ایران‌زمین در کتب درسی گنجانده شود.
سعدی؛ زبده سخنوران ایران و جهان
در ادامه این برنامه پس از اجرای برنامه سعدی‌خوانی از سوی یکی از هنرمندان نونهال، حسن انوری استاد زبان فارسی و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی به ایراد سخن پرداخت و گفت: سعدی شیرازی به همراه حافظ، مولانا و فردوسی در کنار بزرگان عرصه ادبیات جهانی، یعنی هومر، دانته و شکسپیر قرار دارند و به اعتقاد بسیاری از مستشرقین، این هفت تن، یادگار شکوهمند نبوغ بشری‌اند.
مولف فرهنگ بزرگ سخن در ادامه سخنان خود گفت: به اعتقاد زبان‌دانان عالم، چهار زبان فارسی، انگلیسی، ایتالیایی و یونانی، چهار زبان مهم تاریخ بشرند که سعدی شیرازی نقش مهمی در نضج و گسترش یکی از این زبان‌ها، یعنی زبان شیرین فارسی دارد.
انوری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه ۶۰ چهره نامدار عرصه ادب ایران و جهان به سعدی و شعر و اندیشه او پرداخته‌اند، اظهار کرد: از میان ۶۰ چهره‌ای که درباره سعدی سخن گفته‌اند به عنوان نمونه سخن ملک‌الشعرای بهار بسیار قابل توجه است. او می‌گوید: سعدی نتیجه تعالیم فردوسی و سنایی و زبده سخنوران حکمت‌آمیز و تعالیم روح‌پرور و لطیف ادبای ایران، یونان، هند، عرب و عجم است. یا مرحوم استاد جلال‌الدین همایی در وصف سعدی بیان می‌کند: سعدی جامع مراتب و مقامات علمی و عملی است.
سعدی؛ مطرح‌ترین شاعر فارسی‌زبان در هند
در بخش پایانی این آیین نیز «بلرام شکلا»، رییس مرکز فرهنگی سفارت هند در ایران سخنرانی کرد و گفت: «سعدی» مطرح‌ترین شاعر فارسی‌زبان در «هند» است و مردمان این دیار از مهد تا لحد با خوانش بوستان و گلستان او، زبان شیرین فارسی را می‌آموزند. همچنین بسیاری از شاعران این دیار از جمله امیرخسرو دهلوی به تأسی از سعدی به سرایش شعر فارسی پرداخته‌اند.
رییس مرکز فرهنگی سفارت هند در ایران تأکید کرد: بسیاری معتقدند که سعدی به هند سفر نکرده است. با این وصف در گفتار و نوشتار این شاعر و حکیم شیرین‌سخن فقرات متعددی درباره هند، آداب و رسوم و حتی سبک زندگی هندیان سخن به میان آمده است.
او در بخش پایانی سخنان خود اظهار کرد: ایرانیان به شعر و شاعران خود احترام فراوان می‌گذارند و کلام ادبای ایران، نقل مجالس ایرانیان است. در کمتر کشور و بلادی شاهد هستیم که مردمان آن تا این سطح مفاخر و مشاهیر خود را گرامی بدارند و کلام و حکمت و شعر آنان را در میان خود زمزمه کنند و از آن
بهره‌مند شوند.
در پایان این مراسم پس از اجرای برنامه موسیقایی سنتورنوازی و آواز ایرانی بر مبنای اشعار سعدی با اجرای حسین علیشاپور و محمود بامداد، با حضور رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، لوح تقدیر و سپاس و نشان زرین انجمن به همراه هدایی نفیس به پاس یک عمر تلاش و کوشش مجدانه در تقویت و گسترش فرهنگ ایران و زبان فارسی به حسن انوری استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی و نیکو بازرگان، همسر مرحوم غلامحسین یوسفی استاد برجسته ادبیات فارسی، نویسنده و مترجم اهدا شد.
در حاشیه این رویداد ملی نیز نمایشگاه‌هایی از آثار سعدی و سعدی‌پژوهان، همچنین تابلوهای خوشنویسی برمبنای اشعار سعدی در معرض دید شرکت‌کنندگان قرار گرفت.
انتهای پیام
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»